သြားေမးရိုး မ်က္ႏွာ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာရခဲ့လွ်င္

သြားေမးရိုး မ်က္ႏွာ ထိခိုက္ ဒဏ္ရာရခဲ့လွ်င္

• ကၽြႏ္ုပ္တို ့သည္ ေန ့စဥ္သြားလာ၊ လုပ္ကိုင္လႈပ္ရွားေနၾကရာ တခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ထိခိုက္ဒဏ္ရာရႏိုင္ပါသည္။ သာမာန္မေတာ္တဆထိခိုက္မႈမွ ကား ၊ စက္ဘီး ၊ ရထား ၊ မေတာ္တဆ ထိခိုက္မႈအထိ ႀကံဳႏိုင္ပါသည္၊ ထိုကဲ့သို ့ႀကံဳလာလွ်င္ မိမိကိုယ္တိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း ၊ တျခား သူမ်ားေသာ္လည္းေကာင္း ႀကံဳလာပါက ေျဖရွင္းႏိုင္ရန္္ ဒီေဆာင္းပါးကိုေရးသားလိုက္ရပါသည္၊

• ပထမဦးဆုံး ဦးေခါင္းႏွင္ ့မ်က္စိထိခိုက္ဒဏ္ရာရပါက အေရးႀကီးဆုံးအခ်က္ ၃ ခ်က္မွာ A- Air Way (ေလလမ္းေၾကာင္း )၊ B-Breathing ( အသက္ရွဴ ျခင္း) ႏွင့္ C- Circulation ( ေသြး သြားလာလည္ပတ္မႈ) တို ့ၿဖစ္ပါသည္။

• အထူးသၿဖင့္ ေအာက္ေမးရိုးက်ိဳး လွ်င္အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္းကိုပိတ္တတ္သၿဖင့္ အသက္ရွဴ မွ ုကို ႏွာေခါင္းအနီးအနား တြင္ေလအသြားအလာကိုအကဲခတ္ၿခင္းၿဖင့္ သိႏိုင္သည္။ လည္ပင္းေသြးေၾကာကို လက္ညိဳုး ၿဖင့္ စမ္းသပ္ၿခင္းၿဖင့္ ေသြးခုန္မႈကို စမ္းသပ္ႏိုင္သည္။ အကယ္၍ အသက္မရွဳ ၿခင္း ၊ ေသြးခုန္မႈမရွိၿခင္း တို ့ကိုစမ္း သပ္ေတြ ့ရိွလွ်င္ CPR ( Cardio-Pulmonary Resuscitation) ျပဳလုပ္ရပါသည္၊ထိုသို႔ ့လုပ္ရန္ အနီးအနားတြင္ CPR လုပ္ႏိုင္ ၊ လုပ္တတ္ သူမ်ားကိုေမးၾကည့္ ရန္ ႏွင့္ မိမိ ကိုယ္တိုင္လုပ္တတ္ပါက အၿခားသူမ်ားကို 911 ေခၚ ရန္ အကူအညီ ေတာင္းပါ ၊ CPR ကို အသက္ၿပန္ရွဴ လာသည္အထိ သို ့မပာုတ္ လူနာတင္ကား (Ambulance) ေရာက္လာ သည္အထိ ျပဳလုပ္ရန္ လိုပါသည္။

• ဦးေခါင္းႏွင့္ မ်က္ႏွာတို ့တြင္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရပါက ေသြးပိုမိုတြက္တတ္ပါသည္။အဘယ့္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ မ်က္ႏွာ ႏွင့္ ဦးေခါင္းတို ့တြင္ ေသြးအသြားအလာ ပိုမ်ားေသာေၾကာင့္ ၿဖင့္သည္။ ေသြးထြက္လွ်င္ လက္ကိုင္ပု၀ါ သို ့မပာုတ္ သန္ ့ရွင္းေသာ အ၀တ္ၿဖင္ ့ေသြးထြက္သည့္ေနရာ ကိုဖိထားေပးၿခင္း ၿဖင့္ ေသြးထြက္မႈကို ထိန္းႏိုင္ပါသည္။
  
  

• တခါတရံ ေမးရိုးႏွင့္ မ်က္ႏွာကို ထိခိုက္ ဒဏ္ရာ ရပါက ေသြးမထြက္ပဲ အေပၚ ေမးရိုး သိုု ့မပာုတ္ ေအာက္ေမးရိုး က်ိဴး တတ္ပါသည္။ ထို အခါမ်ိဳးတြင္ ေနာက္တေန႔၌ မ်က္ႏွာေပၚတြင္ေသြးေၿခဥ ၿခင္း၊ ေယာင္ယမ္းၿခင္း ၊ မ်က္စိအၿမင္တြင္ ပုံရိပ္ႏွစ္ခုေပၚၿခင္း ၊ ပါးစပ္ပုံမွန္အတိုင္းမပိတ္ႏိုင္ၿခင္း သို ့မပာုတ္ သြားကိုပုံမွန္အတိုင္း မကိ္ုက္ႏိုင္ၿခင္း တို ့ ့ၿဖစ္တတ္ပါသည္။ ထို ့သို ့ၿဖစ္ပါက နီးစပ္ရာေဆးရုံ ေဆးခန္း ၊ သြား ဆရာ၀န္ထံ သြားေရာက္ စမ္းသပ္ကုသရရန္ လ္ို အပ္သည္။ ေမးရိုးက်ိဳးပါက တခါတရံ ခဲြစိပ္ကုသမႈလိ္ုၿပီၤး တခါတရံ အေပၚေမးရိုး ကိုတည္ၿငိမ္ေအာင္ steel or Nickel Titanium ၾကိ ုးမ်ားၿဖင့္ ခ်ည္တုပ္ၿခင္း ၿဖင့္ ကုသရပါသည္။

အကယ္ သြားက္ိုထိခိုက္ဒဏ္ရာရပါက ထိခိုက္မွ ုေပၚ မူတည္၍ ကုသမွ ု အဆင့္ဆင့္ ရိွပါသည္၊ သြားအေပၚေႂကြသြားလႊာ ( Enamel ) ပဲ့ သြားပါက၊ ေသးလွ်င္ၾကမ္းတမ္းသည့္ မ်က္္ႏွာ ၿပင္ကို ေခ်ာေအာင္ စက္ၿဖင့္ ညိွေပးရပါသည္။ၾကီးလွ်င္ အၿဖဴေရာင္ သြားဖာသည့္ composite ၿဖင့္ ၿပန္လည္ၿဖည့္ေပးရပါသည္။

သြားအတြင္းပိုင္း မြသား ( Pulp ) ထိခိုက္ပါက သြား ၿမစ္တြင္း ကုသ မွ ု ( Root Canal Therapy ) ၿဖင့္ ကုသေပးရပါသည္။
သြားအၿမစ္က်ိဳး ပါက အလယ္ပိုင္းမွ က်ိဳးလွ်င္ Intra-Canal Splint ေခၚအတြင္းပိုင္းမွခိုင္မာေအာင္ ၿပဳ ုလုပ္ေပးသည့္နည္းျဖင့္ ကုသေပးရပါသည္၊ သြားအၿမစ္ထိပ္က်ိဳးပါက သြားအၿမစ္တြင္းကုသမႈေပးၿပီးေနာက္ သြားအျမစ္ထိပ္ကိုခဲြစိပ္ဖယ္ရွားၿခင္း ( Apicoectomy ) ၿဖင့္ကုသႏိုင္ပါသည္။

• တခါတရံ သြားမ်ားအတြင္းသို႔၀င္သြားျခင္း(Intrusion)၊ အျပင္သို႔ထြက္လာျခင္း(Extrusion)၊ သြားမ်ားလႈပ္သြားျခင္း(Luxation)၊ သြားနဲ႔သြားျခင္း (Mobility)တို႔ ျဖစ္ပါက အေျခအေနေပၚမူတည္၍ ထံုေဆးထိုးၿပီး မူလအေျခအေနပံုမွန္ေရာက္ေအာင္ ျပန္လည္ျပဳျပင္ရပါသည္။ ပံုမွန္အေနအထားေရာက္ပါက Stainless Steel သို႔မဟုတ္ Nickel Titanium Wire မ်ားျဖင့္ Bonded Splint လုပ္ကာသြားမ်ားကို ျပန္လည္တည္ၿငိမ္ခိုင္မာေအာင္ ျပဳလုပ္ရပါသည္။ (၆)ပါတ္ၾကာေသာအခါ Splint ကိုျဖဳတ္ႏိုင္ပါသည္။ Internal Resorption ေခၚသြားအျမစ္တြင္းပ်က္စီးမႈျဖစ္ႏိုင္သျဖင့္ ထိုသြားမ်ားကို သြားအျမစ္တြင္းကုသမႈ (RCT) တစ္ပါတ္အတြင္းေပးရပါသည္။
• အတြင္းသို႔၀င္သြားေသာသြားမ်ားကို ျပန္လည္ဆြဲထုတ္၍မရပါက Orthodontic Brackets, bands and wires မ်ားျဖင့္ ျပန္္လည္ထြက္လာေအာင္ ျပဳလုပ္ႏိုင္ပါသည္။
• သြားတစ္ခုလံုးျပဳတ္ထြက္လာေသာအခါ ထြက္လာေသာသြားကို ေရျဖင့္စင္ၾကယ္ေအာင္ေဆးေၾကာ၍ ပါးစပ္အတြင္း၌ငံုထားျခင္းျဖင့္ သြားျမစ္၀န္းလႊာ (Cementum) ႏွင့္ (Periodontal Ligament) ေခၚ အမွ်င္မ်ားမပ်က္စီးေအာင္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။ ထိုသို႔မျပဳလုပ္ႏိုင္ပါက ႏို႔ရည္သို႔မဟုတ္ ပုံမွန္ဆားရည္(Normal Saline)တြင္စိမ္၍ နီးစပ္ရာသြားဆရာ၀န္၊ သြားေဆးခန္းသို႔ နာရီ၀က္အတြင္းေရာက္ေအာင္သြားရန္ လိုအပ္ပါသည္။ (၈)နာရီထက္ေက်ာ္ပါက သြားအျမစ္ပတ္လည္မွ အမွ်င္မ်ားျပန္လည္တည္ေဆာက္မႈကို အာမ မခံႏိုင္ေတာ့ပါ။ ကုသမႈေအာင္ျမင္ရန္ ရာခိုင္ႏႈန္းနည္းပါသြားပါလိမ့္မည္။
  
• တခါတရံ ေမးရိုးက်ိဳးျခင္းကို ကုသရာ၌ က်ိဳးသည့္ေနရာႏွင့္ကပ္ေနေသာသြားမ်ားကို ႏႈတ္ရပါသည္။ ထို႔ေနာက္ Wires မ်ားျဖင့္ခိုင္ၿမဲေအာင္ခ်ည္တုတ္ရပါသည္။ အရိုးက်ိဳးျခင္းကို ကုသရာ၌ မည္သည့္စားေဆး၊ လိမ္းေဆးမွ မလိုအပ္ပါ။ ပထမဆံုး အရိုးကိုမူလအေျခအေန ပံုမွန္ျဖစ္ေအာင္ျပဳလုပ္ရပါသည္။ ဒုတိယအဆင့္အျဖစ္ အရိုးကို ထိုအေျခအေနတြင္ ခိုင္ၿမဲေအာင္ Splint လုပ္ရပါသည္။ တတိယအဆင့္မွာ (၆)ပတ္ၾကာၿပီးပံုမွန္အရိုးဆက္သြားေသာအခါ Rehabilitation ေခၚျပန္လည္ထူေထာင္ေရး လုပ္ရပါသည္။ ဤအဆင့္တြင္ (၆)ပါတ္ၾကာၿငိမ္ၿငိမ္ေနခဲ့ရေသာ ၾကြက္သားမ်ား ျပန္လည္လႈပ္ရွားႏိုင္ေအာင္ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ျပဳလုပ္ရပါသည္။
• အကယ္၍အထက္ပါနည္းမ်ားျဖင့္ သြားမ်ားကိုေမးရိုးအတြင္း၌ ျပန္လည္ကုသမႈ မေပးႏိုင္ပါက လစ္လပ္သြားေသာေနရာတြင္ သြားျပန္လည္အစားထိုးမႈကို သြားတံတားခင္းျခင္း(Dental Bridge)[တုိက္ရိုက္ဘာသာျပန္ျခင္း-စာေရးသူ] သို႔မဟုတ္ သြားအေသစိုက္ျခင္း (Fixed Prosthodontics) သို႔မဟုတ္ (Dental Implant) ထည့္ျခင္းျဖင့္ ျပန္လည္အစားထိုး ကုသႏိုင္ပါသည္။
• နိဂံုးခ်ဳပ္အားျဖင့္ သြား၊ေမးရိုး၊ မ်က္ႏွာႏွင့္ ဦးေခါင္းတို႔တြင္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရပါက အထက္ပါအခ်က္မ်ားကို ေလ့လာသိရွိထားျခင္းျဖင့္ မလိုလားအပ္ေသာ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္ၿပီး ပံုမွန္အေျခအေနသို႔ အျမန္ဆံုးျပန္လည္ေရာက္ရွိႏိုင္ေၾကာင္း ေရးသားလိုက္ရပါသည္။