Thursday, August 26, 2010

သြားမႏႈတ္ရေလေအာင္ ကာကြယ္နည္းမ်ား

ကာကြယ္ျခင္းသည္ ကုသျခင္းထက္ေကာင္းသည္ ဆိုေသာဆိုရိုးစကားရွိပါသည္။
  • သြားမ်ားကို မႏႈတ္ရေအာင္ႀကိဳတင္ကာကြယ္နည္း အမ်ားအျပားရွိပါသည္။ ထုိကာကြယ္နည္းမ်ားကို အႏွစ္ခ်ဳပ္၍ တင္ျပေပးပါမည္။
အဓိကအားျဖင့္ သြားမ်ားကို ပ်က္စီးေစေသာ ေရာဂါႀကီး (၃)ခု ရွိပါသည္-
  • (၁) သြားပိုးစားေရာဂါ (Dental Caries)
  • (၂) ေရစီးကမ္းးၿပိဳေရာဂါ (Periodontitis)
  • (၃) သြားကိုထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္း (Dental Trauma)
ပထမဆံုး သြားပိုးစားေရာဂါအေၾကာင္း တင္ျပပါမည္။ သြားပိုးစားေရာဂါသည္ ပိုးမ်ားကသြားမ်ားကို စားျခင္းျဖင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ေရာဂါမဟုတ္ပါ။ မိမိတို႔၏ ေႂကြသြားလႊာေပၚ၌ျဖစ္ေသာ Dental Plaque ေခၚအလႊာ၏ ေအာက္၌ ပါးစပ္တြင္းရွိမႈိမ်ားထဲမွ Lactobacillus Acidophilus ႏွင့္ Streptococcus mutan ပိုး(၂)မ်ိဳးက အဓိကက်ေသာ အခန္းက႑မွ ပါ၀င္ပါသည္။ မိမိတို႔စားထားေသာ အစာမ်ားမွ ကစီဓါက္ (Carbohydrate) ကို ထိုပိုးမ်ားက အခ်ဥ္ေပါက္ေစျခင္း (Fermentation) ျဖင့္ Lactic Acid ေခၚ အက္ဆစ္တစ္မ်ိဳးျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ထုိအက္ဆစ္က သြား၏ေႂကြလႊာတြင္းမွ Calcium (ထံုးေက်ာက္)ဓါတ္ကို ေလ်ာ့ေစၿပီး ေႂကြသြားလႊာကိုေပ်ာ့ေစ ပါသည္။ Decalcification ထုိသို႔ျဖစ္ပါက သြားမ်က္ႏွာျပင္ေပၚတြင္ အေရာင္ေျပာင္းျခင္း (အျဖဴ၊ အညိဳ၊ အမဲ) တို႔ ျဖစ္ေပၚေစပါသည္။ ထုိမွတဆင့္ အတြင္းသို႔ နက္ရွိဳင္းစြာ၀င္ၿပီး အေပါက္ျဖစ္ျခင္း (Cavitation) သို႔ ေရာက္ရွိသြား ပါသည္။ သြားပိုးေပါက္သည္ ေႂကြသြားလႊာ၌ျဖစ္ပါက မည္သည့္ခံစားမႈမွ မျဖစ္ပါ။ အတြင္းလႊာျဖစ္သည့္ ဆင္စြယ္ ႏွစ္လႊာ (Dentine) သို႔ေရာက္ပါက အစားအစာစားသည့္အခါ အစာ၏အပူခ်ိန္ကိုလိုက္၍ က်င္ျခင္း၊ နာျခင္း၊ သြားကိုက္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ေစပါသည္။ သြား၏အတြင္းပိုင္း မႊသားအထိေရာက္ပါက အျပင္းအထန္သြားကိုက္ျခင္း ေ၀ဒနာကိုခံစားရၿပီး ထိုသြားမ်ားကို သာမန္ဖာေထးကုသ၍ မရႏိုင္ေတာ့ပါ။ သြားအျမစ္တြင္းကုသမႈ (Root Canal Treatment -RCT) ျဖင့္သာ ကုသရပါသည္။ တခါတရံ သြား၏ပိုးစားေပါက္အေျခအေနေပၚမူတည္၍ သြားအျမစ္တြင္းကုသမႈ မေပးႏုိင္ဘဲ သြားႏႈတ္ကုသရသည့္အေျခအေနသို႔ ေရာက္ရွိသြားႏိုင္ပါသည္။
  • ေရစီးကမ္းၿပိဳေရာဂါသည္ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ Periodontitis ေခၚပါသည္။ ကၽြႏု္ပ္တို႔၏ သြားအျမစ္ႏွင့္ ေမးရိုးကို Periodontal Ligament ျဖင့္ တြယ္ထားျခင္းျဖင့္ သြားမ်ားသည္ ေမးရိုးတြင္း၌ ခိုင္ၿမဲစြာ တည္ရွိ ေနႏုိင္၍ ပံုမွန္တာ၀န္မ်ားျဖစ္သည့္ စားျခင္း၊ ၀ါးျခင္း၊ ကိုက္ဆြဲႏုိင္ျခင္းတုိ႔ကို ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ပါသည္။ အဆိုပါ Ligament မ်ားေရာင္သည့္ေရာဂါကို Periodontitis ဟုေခၚပါသည္။ ထိုေရာဂါသည္ ခ်က္ျခင္း ျဖစ္တတ္သည့္ေရာဂါမဟုတ္ပါ။ တျဖည္းျဖည္းျခင္းျဖစ္တတ္ပါသည္။ ပထမ သြားဖံုးေရာင္တတ္ပါသည္။ ကၽြႏု္ပ္တို႔၏ သြားဖံုးသားသည္ ပံုမွန္ ပန္းေရာင္မွအနီေရာင္၊ နီညိဳေရာင္၊ ခရမ္းေရာင္သို႔ ေျပာင္းသြားၿပီး ပိုမိုနက္ရွိဳင္းစြာေရာက္လွ်င္ Periodontal Ligament မ်ားပ်က္စီး၍ အရိုးမ်ားနိမ့္သြားျခင္း (Bone Resorption) ျဖစ္ကာ သြားမ်ားယိုင္နဲ႔လာတတ္ပါသည္။ ထိုအေျခအေနကို မကုသပါက သြားႏႈတ္ကုသ ရသည့္အဆင့္သို႔ ေရာက္ရွိတတ္ပါသည္။ တခါတရံ သြားမႏွဲ႔မီ သြားဖံုးျပည္တည္နာ (Periodontal Absess) ျဖစ္ကာ သြားနာ သြားကိုက္ျဖစ္တတ္ပါသည္။ ယခုအခါ သုေတသနျပဳခ်က္မ်ားအရ (Periodontal Disease) ႏွင့္ ႏွလံုးေရာဂါ အထူးသျဖင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာဂါ (Ischaemic Heart Disease) သည္ ဆက္ႏြယ္ေနသည့္အတြက္ သြားဖံုးေရာဂါရွိပါက ႏွလံုးေရာဂါျဖစ္ရန္ အလားအလာ ပိုမ်ား လာေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
  • တတိယေရာဂါမွာ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္းျဖစ္ပါသည္။ မ်က္ႏွာႏွင့္ေမးရိုးထိခိုက္ဒဏ္ရာရပါက ဥပမာ- အားကစားလုပ္ေနစဥ္ ထိခိုက္မိျခင္း၊ ေခ်ာ္လဲျခင္း၊ မေတာ္တဆကားတိုက္မႈျဖစ္ျခင္း (Car Accident) တို႔ေၾကာင့္ သြားႏွင့္ေမးရိုးကို ထိခိုက္ၿပီး သြားပဲ့သြားျခင္း၊ သြားႏွဲ႔သြားျခင္း၊ သြားက်ိဳးျခင္း၊ ေမးရိုးက်ိဳးျခင္းတို႔ ျဖစ္ေစၿပီး မိမိတို႔သြားမ်ားကို ဆံုးရႈံးႏိုင္ပါသည္။ သြားမညီညာမႈမ်ားေၾကာင့္လည္း သြားကို ထိခိုက္ဒဏ္ရာ ရပါက အလြယ္တကူ ထိခိုက္ပ်က္စီးႏိုင္ပါသည္။ တခါတရံ ထိခိုက္မိသည့္ ဒဏ္ေပၚမူတည္၍ ေမးရိုး က်ိဳးျခင္း၊ သတိလစ္ျခင္းတို႔အထိ ျဖစ္ႏုိင္ပါသည္။
  • ေနာက္ဆံုး ျဖည့္စြက္လိုေသာေရာဂါမွာ ခံတြင္းကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပါသည္။ ခံတြင္းကင္ဆာေရာဂါသည္ ႏႈတ္ခမ္း၊ လွ်ာ၊ ပါးေစာင္၊ သြားဖံုး၊ အရိုးတို႔တြင္ အျဖစ္မ်ားၿပီး အခ်ိန္မီကုသပါက အသက္ဆံုးရႈံးျခင္းမွ ကာကြယ္ေပးႏိုင္ပါသည္။ ခံတြင္းကင္ဆာကို မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္နည္းမ်ားစြာရွိပါသည္။ ျဖစ္လာပါက ေစာေစာသိလွ်င္ ေစာေစာကုသပါက အသက္ရွင္ရန္ရာခိုင္ႏႈန္းမ်ားပါသည္။ ခံတြင္းကင္ဆာကုသရာတြင္ ခြဲစိတ္ကုသမႈ၊ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ေပးျခင္း (Radiotherapy) ၊ ဓါတ္ေဆးျဖင့္ကုသျခင္း (Chemotherapy) တို႔ ပါ၀င္ပါသည္။ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ျဖင့္ မကုသမီ ကုသမည့္ဘက္မွ အေပၚေအာက္သြားမ်ားကို ႀကိဳတင္ ႏႈတ္ထားရပါမည္။
  • ထို႔ေၾကာင့္ မိမိတို႔၏ သြားမ်ားမႏႈတ္ရေအာင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ျခင္းသည္ အထက္ပါေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ျခင္းႏွင့္ အတူတူပင္ျဖစ္ပါသည္။
  • အထက္ပါေရာဂါမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကို အေလးထားေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္ပါသည္-
  • (၁) သြားပိုးစားေရာဂါမျဖစ္ရန္ မိခင္မ်ားကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္တြင္ အာဟာရမခ်ိဳ႕တဲ့ရန္ အထူးသျဖင့္ ဗီတာမင္ A, C, D ႏွင့္ Calcium ဓါတ္မ်ား မခ်ိဳ႕တဲ့ရန္ လိုအပ္ပါသည္။
  • (၂) ကေလးငယ္မ်ားကို ငယ္စဥ္ကပင္ ခံတြင္းသန္႔ရွင္းသည့္ အေလ့အက်င့္လုပ္ေပးရန္ လိုပါသည္။
  • (၃) ကေလးႏွင့္လူႀကီးမ်ားအားလံုး အခ်ိဳသေရစာမ်ားကို ေလ်ာ့စားရန္ႏွင့္ အထူးသျဖင့္ ခ်ိဳ၍ေစးကပ္ေသာ အစာမ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ အကယ္၍ အစာမ်ားစားၿပီးပါက စားၿပီးၿပီးျခင္း သြားတိုက္ပါ။
  • (၄) မိမိတို႔၏ ခံတြင္းႏွင့္သြားမ်ားကို မနက္တစ္ႀကိမ္၊ ညတစ္ႀကိမ္သန္႔ရွင္းပါ။ သြားမတိုက္မီ Dental Floss ျဖင့္ သြားၾကားမ်ားမွ အစာအႁကြင္းအက်န္မ်ားကို အရင္ရွင္းလင္းပါ။ အစာစားၿပီးတိုင္း ပါးစပ္ကို ပါးလုတ္က်င္းပါ။
  • (၅) သြားပိုးစားေရာဂါကာကြယ္ႏိုင္ေသာ ေရစီးကမ္းၿပိဳေရာဂါ ကာကြယ္ႏိုင္ေသာ သြားတိုက္ေဆးမ်ားကို အသံုးျပဳပါ။
  • (၆) မိမိတို႔သြားမ်ားကို (၆)လတစ္ႀကိမ္ သြားဆရာ၀န္ႏွင့္ ျပသ၍ စစ္ေဆးမႈခံယူပါ။ သြားပိုေပါက္မ်ားရွိေန ပါက ေစာေစာစီးစီး ဖာေထးထားပါ။
  • (၇) သြားပိုးစားေပါက္ႀကီးသြား၍ မြသားကိုေရာက္ပါကလည္း သြားအျမစ္တြင္း ကုသမႈျဖင့္ သြားမ်ားကို ကုသၿပီး Crown စြပ္ျခင္းျဖင့္ ပိုမိုမပ်က္စီးေအာင္ ကာကြယ္ပါ။
  • (၈) တခါတရံ သြား၏ေခါင္းပိုင္း Crown ပ်က္စီးသြားပါက က်န္ေသာအျမစ္ပိုင္းကို သြားအျမစ္အတြင္း ကုသမႈေပးၿပီး သြားအျမစ္တြင္း Post ထည့္၍ Post & Core ျဖင့္ အေပၚမွ Crown စြပ္ႏုိင္ပါသည္။
  • (၉) ေရစီးကမ္းၿပိဳေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ (၆)လတစ္ႀကိမ္ မိမိတို႔၏သြားမ်ားကို ေက်ာက္ျခစ္ျခင္း (Scaling & Root Planning) မွန္မွန္ျပဳလုပ္ပါ။
  • (၁၀) သြားဖံုးေရာင္ေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ခံတြင္းသန္႔ရွင္းေရးကို ဂရုစိုက္၍ သြားမွန္မွန္တိုက္ပါ။
  • (၁၁) တခါတရံ ေရစီးကမ္းၿပိဳေရာဂါသည္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ (Diabetes mellitus) ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေနတတ္၍ ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို မွန္မွန္ေသြးစစ္၍ ကုသမႈခံယူပါ။ ေသြးအတြင္း၌ အခ်ိဳဓါတ္ (Glucose) ကို ပံုမွန္ျဖစ္ေအာင္ ထိန္းထားပါ။
  • (၁၂) သြားဖံုးေရာင္ေရာဂါသည္ သြားမညီညာမႈႏွင့္လည္း သက္ဆိုင္ေန၍ သြားမညီညာမႈ (Crowding) ရွိလွ်င္ သြားညွိကုသမႈခံယူပါ။
  • (၁၃) သြားထိခိုက္ဒဏ္ရာရျခင္းသည္ အားကစားလႈပ္ရွားမႈ၊ Accident မ်ားႏွင့္သက္ဆိုင္ေန၍ အားကစား တစ္ခုခုလုပ္လွ်င္ ထိုအားကစားႏွင့္ဆိုငိေသာ Safety Method မ်ားကို သံုးပါ။ ဥပမာ- Boxer မ်ား Gun Shield တတ္ျခင္း၊
  • (၁၄) သြားမ်ားမညီညာမႈရွိလွ်င္ ဥပမာ- သြားေခါျခင္းသည္ ထိခိုက္ဒဏ္ရာရလြယ္၍ သြားမညီညာမႈမ်ားကို သြားညွိကုသမႈျဖင့္ ျပင္ဆင္ပါ။
  • (၁၅) ခံတြင္းကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ပါ။ ခံတြင္းကင္ဆာမျဖစ္ေအာင္ အလြန္ပူေသာ၊ စပ္ေသာ အစာမ်ားကို စားျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ ခၽြန္ထက္ေသာ သြားမ်ား၊ စိုက္သြားမ်ားကို ျပဳျပင္ပါ။ အရက္အလြန္အကၽြံေသာက္ျခင္း၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္းတို႔မွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။ AIDS, Syphilis စေသာ လိင္ႏွင့္ပတ္သက္ေသာ ေရာဂါမ်ားကို မျဖစ္ေအာင္ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
  • အထက္ပါအခ်က္မ်ားကို ေရွာင္ၾကဥ္လိုက္နာျခင္းျဖင့္ သြားႏႈတ္ကုသမႈမျဖစ္ရေအာင္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ ႏုိင္ၿပီး သြားႏွင့္ခံတြင္းေရာဂါမ်ားမွ ကင္းေ၀းႏိုင္မည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားလိုက္ရပါသည္။